Guarana – właściwości i zastosowanie

Guarana – działanie i właściwości

Nasiona guarany zawierają solidną porcję kofeiny, to już wiemy, dlatego bardzo często znaleźć je można wśród składników popularnych napojów energetycznych. Jednak poza działaniem pobudzającym, roślina ta słynie jeszcze z kilku innych niezwykle korzystnych właściwości leczniczych – badania dowodzą bowiem, że zastosowanie znajdzie od pielęgnacji skóry, przez odchudzanie, po wiele innych.

Poznaj 10 korzystnych właściwości guarany:

1. Może redukować zmęczenie i poprawiać koncentrację

Jako doskonałe źródło kofeiny, guarana pomoże zachować koncentrację i energię umysłową. Co ciekawe, nasiona guarany zawierać mogą od czterech do nawet sześciu razy więcej kofeiny niż ziarna kawy (8)!

Kofeina blokuje działanie adenozyny – związku, który wywołuje uczucie senności. Wiąże się z tymi samymi receptorami, blokując miejsce dla adenozyny i tym samym uniemożliwiając jej aktywację (9).

Jedno z badań przeprowadzonych na Wydziale Neuropsychologii Poznawczej Człowieka Uniwersytetu Northumbria w Wielkiej Brytanii dowiodło, że guarana w niewielkich dawkach (37.5 i 75 mg) poprawia zarówno pamięć, jak i uwagę, w porównaniu do grupy kontrolnej. Co więcej, naukowcy sugerują, że takiego działania nie można przypisać samej kofeinie, a właśnie nasionom guarany – o pełnym spektrum substancji aktywnych w nich występujących (10).

Inne badanie, do którego zgłosiło się 28 zdrowych ochotników, wykazało, że suplementacja guaraną skutkowała zwiększeniem uwagi, wydajność przy weryfikacji prawdziwości zdań i licznych zadaniach dotyczących odejmowania. W duecie z żeń-szeniem, guarana pozytywnie wpłynęła również na czas koncentracji uwagi i tempo wykonywania zadań pamięciowych (10a).

Obok niwelowania zmęczenia fizycznego, badania naukowe potwierdzają, że guarana może również pomóc zwalczyć zmęczenie umysłowe, nawet podczas długotrwałego wysiłku i skupienia (11).

2. Wspomaga odchudzanie

Szacuje się, że 61% Polaków zmaga się z nadmierną masą ciała (12), a nadwagę i otyłość rozpatrywać powinniśmy nie tylko w kwestii wyglądu, a przede wszystkim zwiększonego ryzyka wielu chorób, w tym serca, cukrzycy typu 2, a nawet nowotworów (13).

Guarana i tu może znaleźć zastosowanie.

Jedno z badań wykazało, że kofeina (a tej w guaranie nie brakuje) może przyśpieszyć metabolizm o 3 do 11% przez 12 godzin od jej spożycia (14). A szybszy metabolizm to więcej kalorii, które Twój organizm spali w warunkach spoczynku.

Co więcej, eksperymenty oparte na testach probówkowych dowiodły, że guarana hamować może proces adipogenezy czyli powstawania komórek tłuszczowych, a to za sprawą tłumienia ekspresji genów odpowiedzialnych za to zjawisko (15,16).

3. Może wspomóc przy przewlekłych biegunkach i zaparciach

Guarana od wieków stosowana jest jako naturalne remedium przy problemach trawiennych. Jeśli więc biegunka lub zaparcie nie jest Ci obce, roślina ta może okazać się dla Ciebie strzałem w dziesiątkę (17).

Skąd takie działanie? Otóż guaranę charakteryzuje wysoka zawartość tanin, czyli naturalnych garbników roślinnych.

Taniny znane są z tego, że działają ściągająco i uszczelniająco na błony śluzowe, hamując ich przepuszczalność. A zatem zapobiec mogą wydzielaniu nadmiaru wody do jelit, co przeciwdziałać będzie uciążliwej biegunkę (18).

Z drugiej strony, guarana obfituje w kofeinę, a ta działa jak naturalny środek przeczyszczający. Stymuluje perystaltykę – ruchy jelit skutkujące przesuwaniem pokarmu z przełyku, wzdłuż całego przewodu pokarmowego (19).

O tym jak zadziała guarana decyduje ilość, w jakiej jest spożywana. Niskie dawki guarany nie dostarczą dużych ilości kofeiny, działać będą zatem przeciwbiegunkowo. Wysokie dawki natomiast mogę wywołać skutek przeczyszczający.

4. Wspiera prewencję chorób serca

Guarana może zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób serca dwojako.

Po pierwsze, za sprawą antyoksydantów. Przeciwutleniacze zawarte w roślinie – kofeina i katechiny – usprawniają krążenie krwi, przez co zapobiegać mogą powstawaniu zakrzepów (20).

Po drugie, badania wykazały, że guarana redukować może utlenianie “złego” cholesterolu LDL. Jego nadmiar odkładać się może w ścianach naczyń krwionośnych i przyczynić się do wystąpienia takich chorób jak miażdżyca czy choroba wieńcowa.

Podczas jednego z nich, u dorosłych, którzy spożywali nasiona guarany, zaobserwowano o 27% mniej utlenionego “złego” cholesterolu LDL, niż u osób, w których diecie nasion tych nie było (21).

W innym badaniu, ponad 600 osób powyżej 60. roku życia podzielono na dwie grupy. Jedna z nich regularnie piła napój z guaraną, druga natomiast nigdy guarany nie spożywała. W grupie, której roślina ta nie była obca, zaobserwowano mniej przypadków nadciśnienia, otyłości i zespołu metabolicznego, który sprzyja rozwojowi cukrzycy typu 2, miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych. U kobiet, spożywanie guarany wiązało się również z niższym poziomem cholesterolu (całkowitego i LDL) (22).

5. Może poprawić kondycję i wygląd skóry

Ze względu na zawartość kofeiny i innych alkaloidów, które zapobiegają nadmiernemu odkładaniu się tłuszczu w komórkach, guarana jest częstym składnikiem produktów ukierunkowanych na walkę z cellulitem. Stosowana jest również jako substancja aktywna w niezliczonych kosmetykach przeciwstarzeniowych, oczyszczających żelach i mleczkach, czy w szamponach i wcierkach do skóry głowy (25).

Podczas jednego z badań klinicznych, 43 mężczyzn aplikowało zewnętrznie preparat na bazie guarany, kreatyny i glicerolu. W efekcie, po 6 tygodniach zaobserwowano znaczącą poprawę kondycji skóry – w tym zwiększoną produkcję kolagenu, redukcję opadających policzków i zmarszczek wokół oczu (23).

Ekstrakt z nasion guarany posiada silne właściwości przeciwutleniające i antybakteryjne, co przyczynia się do jego szerokiego zastosowania w produktach kosmetycznych (24). Co więcej, kofeina w nim zawarta poprawia ukrwienie skóry, co sprzyja odżywieniu i dotlenieniu komórek (25).

6. Może działać przeciwnowotworowo

Chorobę nowotworową cechuje niekontrolowany wzrost komórek.

Przeprowadzone do tej pory testy na zwierzętach i badania probówkowe dają nadzieję, że guarana może chronić przed uszkodzeniem DNA, tłumić wzrost komórek nowotworowych, a nawet powodować ich obumieranie (26,27,28).

Jedno z nich, przeprowadzone na myszach, wykazało, że te z nich, które spożywały guaranę, miały o 58% mniej komórek nowotworowych w porównaniu do myszy, którym guarany nie podawano. Zaobserwowano u nich również prawie pięciokrotnie zwiększoną śmierć tych komórek (29).

Inne badanie odkryło, że guarana tłumi wzrost komórek rakowych w okrężnicy czy piersiach oraz stymuluje ich apoptozę (śmierć) (30,31).

Naukowcy przypuszczają, że przeciwnowotworowy potencjał guarany wynika z zawartości ksantyny w jej składzie – związku podobnego do kofeiny czy teobrominy.

Choć badania na zwierzętach przynoszą pozytywne rezultaty, do określenia pełnego potencjału rośliny niezbędne są jakościowe testy z udziałem ludzi. Nie próbuj zatem zastępować konwencjonalnych metod leczenia chorób nowotworowych, a jeśli chcesz uzupełnić swoją terapię, w celu uniknięcia ewentualnych interakcji, skonsultuj się najpierw z lekarzem prowadzącym.

7. Ma właściwości antybakteryjne

Nasiona guarany zawierają związki, które mogą hamować rozwój szkodliwych dla zdrowia bakterii, lub nawet powodować ich śmierć, a wśród nich wymienić trzeba kofeinę i inne związki polifenolowe jak katechiny czy taniny (32,33).

Jedną z tych bakterii jest Escherichia coli, skuteczność ekstraktu z guarany wobec której wykazano w badaniach laboratoryjnych (34,35). Choć bakteria ta naturalnie żyje w jelicie grubym człowieka i jest niezbędna do prawidłowego procesu rozkładu pokarmu, jej przerost powodować może wzdęcia, biegunki lub zaparcia czy bóle brzucha. Sama bakteria E. Coli jest również najczęstszym patogenem powodującym zapalenie dróg moczowych.

Badania dowodzą również, że ekstrakt z nasion guarany skutecznie hamuje również wzrost Streptococcus mutans, bakterii, która przyczynia się do powstawania płytki nazębnej i próchnicy (36,37) oraz Salmonella typhimurium – drobnoustroju, który powoduje zatrucie pokarmowe (38).

8. Może chronić oczy przed chorobami związanymi ze starzeniem się

Za normalne przyjmuje się, że z wiekiem nasz wzrok się pogarsza. Czynniki takie jak promieniowanie UV, uboga dieta czy używki, jak papierosy i alkohol, będą jednak z czasem zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzeń wzroku (39).

Guarana, za sprawą właściwości przeciwutleniających, przeciwdziałać będzie stresowi antyoksydacyjnemu – głównemu czynnikowi odpowiedzialnemu za pogarszające się zdrowie oczu (40).

Jedno z badań wykazało, że osoby regularnie spożywające nasiona guarany miały lepszy wzrok niż Ci, w których diecie tego składnika nie było. Co więcej, w tym samym badaniu zaobserwowano znacząco mniej uszkodzeń DNA i śmierci komórek oczu u osób, którym guarana nie była obca, w porównaniu do tych, którzy rośliny tej nie jedli (41).

Guarana – jak stosować?

Na naszym rodzimym rynku guaranę zdobyć możemy pod różnymi postaciami – herbaty, kapsułek i wielu innych. Najłatwiej dostępne są zapewne napoje energetyczne, ale czy zdarzyło się Tobie przeczytać skład któregoś z nich? Zdecydowaną większość stanowią tam trudne to wymówienia słowa i wątpliwe (chemiczne i syntetyczne) składniki niewiadomego pochodzenia.

Jeśli szukasz pewniejszego sposobu, by korzystać z prozdrowotnych właściwości nasion guarany, kup tę w postaci proszku lub sprawdź nasz miks superfoods Energia, w którym guarana występuje wraz z innymi super składnikami wzmagającymi pobudzające działanie rośliny.

Oto kilka pomysłów, jak dodać guaranę w proszku do swojej diety:

• Zmielone nasiona guarany dodaj do smoothie i koktajli. Charakterystyczna dla nich delikatna goryczka zginie w towarzystwie słodkich owoców czy innych dodatków o wyrazistym smaku.

• Guarana to wręcz idealny składnik kulek mocy oraz domowych batonów proteinowych i energetycznych. Dodaj do nich daktyle, ulubione orzechy, kakao i idealna przekąska na pierwszą połowę dnia gotowa.

• Wzbogać guaraną jogurt, owsiankę, placuszki, muffiny czy inne wypieki. Ze względu na swoje pobudzające właściwości, ten składnik świetnie się sprawdzi w porze śniadaniowej.

Pamiętaj, że guarana, jak kawa, zawiera kofeinę i pobudza, dlatego nie sięgaj po nią w godzinach wieczornych.

Guarana – dawkowanie

Choć nie dysponujemy konkretnymi wytycznymi odnośnie ilości, w jakiej spożywać należy guaranę, na podstawie przeprowadzonych badań przyjmuje się 50-75 mg w przypadku ekstraktu. Maksymalnie dopuszcza się stosowanie 100 mg dziennie, jednak podzielonych na dwie równe dawki (po 50 mg), stosowane rano i po południu.

Sproszkowane nasiona guarany bezpiecznie możemy stosować nawet w większej ilości – do 1-2 łyżeczek dziennie. Co ciekawe, już nawet niewielkie dawki, jak 0,2 g, przynosić będą pozytywne rezultaty – to częsta praktyka wśród sportowców, którzy codziennie, przez długi czas, spożywają taką ilość guarany, by zwiększyć wytrzymałość i wydolność organizmu.

Guarana – gdzie kupić?

Kapsułki czy guaranę w proszku kupisz w większości sklepów zielarskich. W naszej ofercie natomiast znajdziesz mieszankę superfoods Energia, w którym guarana jest jednym ze składników. Receptura z korzeniem maca, kakao i żeń-szeniem doda energii i sił witalnych, oraz wesprze procesy myślowe, w tym pamięć, uwagę i koncentrację. To z pewnością ciekawa i wartościowa alternatywa dla kawy.

Dlaczego właśnie taka kompozycja?

• Żeń-szeń – korzeń tej rośliny cechuje potencjalnie podobny profil składników aktywnych jak w przypadku guarany. W jednym z badań klinicznych przeprowadzonym na 28 zdrowych osobach, kombinacja guarany i żeń-szenia znacząco wydajność podczas rozwiązywania zadań liczbowych (42).

• Kakao – tu również znajdziemy kofeinę, lecz oprócz działania pobudzającego, ziarna kakaowca ukoją nerwy, łagodzą stres czy wesprą utrzymanie ogólnego dobrego samopoczucia. Ich właściwości przypisuje się bogatej zawartości polifenoli, a w szczególności flawonoidów.

• Korzeń maca – prawdziwy superfood, którego cudowne właściwości Peruwiańczycy odkryli już tysiące lat temu. Roślina ta, podobnie jak guarana, idealnie uzupełni dietę w okresie wzmożonego wysiłku umysłowego. Wspomaga bowiem pamięć i funkcje umysłowe, ale nie tylko. Korzeń maca zwiększa siłę i wytrzymałość, dodaje energii oraz poprawia wydolność podczas ćwiczeń fizycznych i sprawność seksualną.

Co warte podkreślenia, wszystkie składniki Energii pozyskiwane są z certyfikowanych upraw ekologicznych, a sam miks cechuje prosty skład pozbawiony konserwantów, wzmacniaczy smaków i innych sztucznych barwników.

Guarana vs. kawa vs. zielona herbata

Te trzy popularne składniki charakteryzuje wiele podobieństw – bogate w kofeinę i antyoksydanty, którym przypisuje się liczne właściwości prozdrowotne, guarana, kawa i zielona herbata spożywane są ze względu na ich pobudzające i ogólnie korzystne dla zdrowia działanie. Co więcej, wszystkie trzy stosuje się, by wspomóc odchudzanie, poprawić koncentrację i zwalczyć zmęczenie.

Smakiem kawy i zielonej herbaty możemy się delektować w najprostszej postaci – wystarczy je zaparzyć. Guarana natomiast, ze względu na mniej atrakcyjny smak, częściej występuje jako składnik suplementu czy np. napoju energetycznego, lub w postaci kapsułek.

Guarana przoduje jednak co do zawartości kofeiny, której zawiera znacznie więcej niż kawa. Niektóre badania sugerują, że nasiona guarany zawierać mogą aż cztery do sześciu razu więcej kofeiny niż ziarna kawy (43)! Zielona herbata zawiera jej natomiast najmniej spośród tych trzech składników, bo tylko 35 mg w szklance naparu. To zaledwie 1/3 tego, co znajdziemy w tej samej ilości kawy.

Jeśli zatem guarana zawiera więcej kofeiny, czy nie lepiej sięgnąć jednak po kawę? Niekoniecznie. W przeciwieństwie do kawy, oprócz kofeiny oraz niewielkich ilości teobrominy i teofiliny, w nasionach guarany znajdziemy również molekuły zwane taninami. Przypuszcza się natomiast, że taniny spowalniają uwalnianie kofeiny. Dzięki temu, spożywając guaranę nie odczujemy przytłaczającego pobudzenia, a raczej stopniowy przypływ energii (44).

Guarana – przeciwwskazania i skutki uboczne

Małe do średnich dawek guarany uważane są za bezpieczne. Jednak w większych dawkach, podobnie do kawy, guarana przyczynić się może do wystąpienia objawów podobnych jak podczas przedawkowania kofeiny.

Najczęściej występującymi skutkami ubocznymi są:

• Problemy ze snem
• Niepokój
• Problemy trawienne i zgaga
• Nieregularna praca serca
• Bóle głowy
• Nudności
• Kłopoty z koncentracją

Jeśli dostrzeżesz u siebie którykolwiek z tych symptomów, rozważ zmniejszenie ilości spożywanej guarany, lub zupełnie z niej zrezygnuj, chociażby tymczasowo.

Kobiety w ciąży powinny ograniczyć guaranę w diecie lub nawet ją odstawić.