Ashwagandha a mózg

Czy Ashwagandha poprawia pamięć?

Sprawność funkcji poznawczych jest ważna nie tylko dla sportowców, lecz również dla osób zajmujących się pracą wymagającą intensywnego myślenia oraz osób w podeszłym wieku. Z dotychczasowych badań wynika, iż suplementacja ekstraktem z korzenia Ashwagandhy trwająca od 1 do 3 miesięcy w dobowej dawce mieszczącej się w zakresie od 225 do 600 mg znacząco poprawia funkcje poznawcze, takie jak:

• zdolność przypominania sobie (2),
• koncentracja uwagi,
• elastyczność poznawcza,
• pamięć wzrokowa,
• czas reakcji,
• szybkość psychomotoryczna,
• funkcjonowanie wykonawcze (3),
• pamięć natychmiastowa,
• pamięć ogólna,
• podtrzymywanie uwagi,
• szybkość przetwarzania informacji (4).

Co więcej, wydaje się, że nawet doraźna suplementacja ekstraktem z Ashwagandhy w dawce 400 mg może przynieść pewne korzyści w zakresie poprawy funkcji wykonawczych, krótkotrwałej pamięci roboczej i podtrzymywania uwagi u zdrowych dorosłych osób (5). Wykazano, iż doraźne stosowanie ekstraktu z Ashwagandhy miało korzystny wpływ na funkcjonowanie mózgu – pomagało utrzymać czujność i prawidłowy czas reakcji, zapobiegając jednocześnie wystąpieniu nadmiernego zmęczenia psychicznego.

Czy Ashwagandha pomaga na stany lękowe?

Zaburzenia lękowe są najbardziej rozpowszechnioną grupą zaburzeń psychicznych w populacji ogólnej. Coraz więcej doniesień naukowych wskazuje na to, iż Ashwagandha może skutecznie wspomagać leczenie zaburzeń lękowych. W jednym z badań interwencyjnych wykazano, że 6-tygodniowa suplementacja ekstraktem z korzenia Ashwagandhy w dawce 1000 mg na dzień przyczyniła się do znaczącego zmniejszenia objawów lękowych ocenianych przy użyciu skali oceny lęku Hamiltona (HAMA) u pacjentów z zaburzeniem lękowym uogólnionym, leczonych lekami z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) (6).

Ponadto ekstrakt z korzenia Ashwagandhy może znacznie poprawiać czujność umysłową po przebudzeniu i zmniejszyć poziom odczuwanego lęku zarówno u zdrowych osób dorosłych, jak i tych, którzy zmagają się z bezsennością (7).

Natomiast ostatnie odkrycia wskazują, że 2-miesięczna suplementacja ekstraktem z korzenia i liści Ashwagandhy standaryzowanym na zawartość 35% glikozydów witanolidowych (Shoden) w dawce 60 mg i 120 mg na dzień u osób z zaburzeniami lękowymi uogólnionymi oraz podwyższonym porannym stężeniem kortyzolu w surowicy może skutecznie:

• łagodzić stany lękowe (oceniane z wykorzystaniem skali HAMA),
• zmniejszać nasilenie odczuwanego stresu (mierzone za pomocą skali PSS-10),
• obniżać poranny poziom kortyzolu we krwi,
• zwiększać stężenie testosteronu całkowitego we krwi (8).

Warto nadmienić, iż ekstrakt z korzenia Ashwagandhy standaryzowany na zawartość 5% witanolidów w dobowej dawce wynoszącej od 300 do 600 mg, jest tymczasowo zalecany w leczeniu uogólnionego zaburzenia lękowego przez ekspertów Światowej Federacji Towarzystw Psychiatrii Biologicznej (WFSBP) i Kanadyjską Sieć Leczenia Zaburzeń Nastroju i Lęku (CANMAT) (9).

Czy Ashwagandha poprawia nastrój i koncentrację?

Wyniki niedawnego badania RCT sugerują, że 2-miesięczna suplementacja ekstraktem z korzenia Ashwagandhy standaryzowanym na zawartość 2,5% witanolidów w dawce wynoszącej 500 mg na dzień (w tym 12,5 mg witanolidów) w połączeniu z piperyną (5 mg) może skutecznie łagodzić stres i stany lękowe u zdrowych osób z łagodnymi do umiarkowanych objawów natury psychicznej. W grupie otrzymującej ekstrakt z korzenia Ashwagandhy naukowcy stwierdzili (w porównaniu z placebo):

• zmniejszenie nasilenia odczuwanego stresu w skali PSS,
• złagodzenie stanów lękowych ocenianych za pomocą skali uogólnionych zaburzeń lękowych (GAD-7),
• poprawę jakości życia w skali QoL,
• poprawę funkcji poznawczych (m.in.: wykonywania wielu zadań na raz, koncentracji uwagi i czasu podejmowania decyzji),
• obniżenie porannego poziomu kortyzolu w ślinie,
• zwiększenie stężenia serotoniny (potocznie nazywanej hormonem szczęścia) w moczu (10).

Jak Ashwagandha wpływa na mózg?

Wyniki dotychczasowych badań przedklinicznych i klinicznych wskazują na potencjalne możliwości zastosowania Ashwagandhy w leczeniu zaburzeń neuropsychiatrycznych związanych z przewlekłym stresem (11). Wydaje się, że ekstrakt z korzenia ashwagandhy może łagodzić objawy długotrwałego stresu, zaburzeń lękowych, depresji i bezsenności, głównie poprzez regulację aktywności osi podwzgórze–przysadka mózgowa–nadnercza (HPA) i układu współczulnego wraz z rdzeniem nadnerczy (SAM), a także szlaków neurotransmisji GABA-ergicznej i serotoninergicznej.

W ostatnich latach naukowcy zidentyfikowali wiele różnych bioaktywnych fitoskładników odpowiedzialnych za potencjalne neuroprotekcyjne działanie Ashwagandhy (12). Najczęściej wymienia się wśród nich takie substancje, jak:

• sitoindozydy VII-X,
• witaferyna A,
• witanozydy IV,
• witanole,
• witanolid A,
• witanolid B,
• witanolid D,
• anaferyna,
• beta-sitosterol.

Ashwagandha – działanie neuroprotekcyjne

Przeprowadzone badania przedkliniczne sugerują, że witaferyna A zawarta w ekstrakcie z Ashwagandhy może być obiecującym składnikiem w profilaktyce i leczeniu choroby Alzheimera (13). Wykazano, iż witaferyna A może zapobiegać powstawaniu i agregacji beta amyloidu oraz akumulacji białka tau w mózgu. Ponadto witaferyna A może wpływać na aktywność białek szoku cieplnego (HSP) oraz uwalnianie czynników prozapalnych (NF-κB). Pierwsze badania na mysich modelach choroby Parkinsona pokazały również, że stosowanie ekstraktu z Ashwagandhy może zwiększać stężenie katecholamin (w tym dopaminy) i enzymów antyoksydacyjnych (zredukowanego glutationu i peroksydazy glutationowej), a także łagodzić zaburzenia fizjologiczne i uszkodzenia oksydacyjne oraz poprawiać funkcje motoryczne (14,15).

Ashwagandha a mózg – podsumowanie

W ostatnich latach stale rośnie liczba badań naukowych wskazujących na potencjalne korzyści wynikające z zastosowanie ekstraktu z Ashwagandhy w profilaktyce i leczeniu zaburzeń neuropsychiatrycznych oraz neurodegeneracyjnych (16). Ashwagandha ma największy wpływ na funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka mózgowa-nadnercza (HPA), która odgrywa centralną rolę w reakcji na stres. Korzystny wpływ suplementacji ekstraktem z Ashwagandhy na aktywność osi HPA jest widoczny przede wszystkim w postaci obniżonego porannego poziomu kortyzolu (17). Niektóre bioaktywne fitozwiązki występujące w ekstrakcie z Ashwagandhy (głównie witaferyna A) mogą bezpośrednio oddziaływać z receptorami glukokortykoidowymi w mózgu, wpływając w ten sposób na poziom kortyzolu oraz odczuwany stres i lęk. Inne możliwe mechanizmy, za pośrednictwem których Ashwagandha może korzystnie wpływać na funkcjonowanie mózgu są związane z aktywnością GABA-ergiczną i serotoninergiczną (18).