W świecie zdrowego stylu życia i naturalnej pielęgnacji olej kokosowy jest ceniony zarówno w kuchni, jak i w codziennej pielęgnacji ciała. Jednak wiele osób, sięgając po ten popularny produkt, staje przed dylematem: rafinowany czy nierafinowany? Choć na pierwszy rzut oka różnice mogą wydawać się subtelne, w praktyce mają one istotny wpływ na smak, właściwości zdrowotne i zastosowanie oleju.

W tym artykule przyjrzymy się bliżej obu wersjom, rozwiewając wątpliwości i pomagając wybrać tę najlepszą – dopasowaną do Twoich potrzeb. Jeśli chcesz świadomie korzystać z dobrodziejstw oleju kokosowego, koniecznie czytaj dalej.

Olej kokosowy – rodzaje

Na rynku dostępne są trzy główne rodzaje oleju kokosowego:

VCNO (olej kokosowy virgin) – tłoczony na zimno ze świeżego miąższu kokosa, niepoddawany dalszej obróbce; cechuje się wysoką wartością odżywczą i zdrowotną.

RBDCNO (rafinowany, wybielany, dezodoryzowany) – otrzymywany z kopry, następnie oczyszczany, pozbawiony naturalnego aromatu i części składników aktywnych.

UCNO (nierafinowany) – również z kopry, ale bez procesów oczyszczających; zawiera więcej zanieczyszczeń, ale jest ceniony za naturalny zapach i niższą cenę [1].

Na czym polega proces rafinacji?

Proces rafinacji oleju kokosowego to szereg etapów technologicznych, których celem jest oczyszczenie surowego oleju z niepożądanych substancji takich jak: wolne kwasy tłuszczowe, fosfolipidy, barwniki, zapachy, zanieczyszczenia mechaniczne i inne związki wpływające na jakość, trwałość i wygląd oleju. Niestety proces ten może usuwać zarówno niepożądane, jak i pożądane przez nas składniki. Rafinacja sprawia, że olej staje się neutralny w smaku, zapachu i barwie oraz zdatny do dłuższego przechowywania [2].

Olej kokosowy – skład i właściwości

Olej kokosowy zawiera ponad 91% nasyconych kwasów tłuszczowych, z czego ponad połowę stanowią średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (MCFA), które są łatwo przyswajalne i mają liczne właściwości prozdrowotne, m.in. przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.

Olej kokosowy virgin (VCNO) zawiera wyższe stężenia kwasu laurynowego (55,8%), średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych (69,65%) oraz triglicerydów (59,27%) w porównaniu do oleju rafinowanego (RBD). VCNO charakteryzuje się również wyższą zawartością fitosteroli, fenoli i tokoferoli, co przekłada się na lepsze właściwości antyoksydacyjne i odżywcze. Rafinowany olej kokosowy zawiera znacząco mniej tych związków, przez co jego potencjalne korzyści zdrowotne są osłabione [1].

Olej kokosowy – jaki wybrać?

Oleje kokosowe w kuchni

Oba rodzaje olejów różnią się zarówno smakiem jak i zapachem co ma duże znaczenie w kontekście kulinarnym. Nierafinowany olej kokosowy zachowuje swój naturalny kokosowy aromat i smak – delikatnie słodki, tropikalny, wyczuwalny w daniach. Idealnie pasuje do dań azjatyckich, deserów, owsianek czy smoothie.

Z kolei rafinowany olej kokosowy ma smak neutralny – podczas obróbki został pozbawiony zapachu i charakterystycznego aromatu. Świetnie nadaje się do potraw, w których nie chcemy czuć kokosa – na przykład do smażenia kotletów czy jajecznicy.

Rafinowany olej kokosowy ma wyższy punkt dymienia, co oznacza, że można go bezpiecznie używać do smażenia i pieczenia w wysokich temperaturach. Jest stabilny i nie przypala się tak łatwo przez co wykazuje mniejsze ryzyko tworzenia szkodliwych związków podczas smażenia. Nierafinowany olej kokosowy ma niższy punkt dymienia, dlatego najlepiej sprawdza się jako dodatek do potraw na zimno.

Jaki olej kokosowy najlepiej sprawdzi się w kosmetyce?

Olej kokosowy nierafinowany (VCO) wykazuje wyraźne działanie przeciwzapalne i ochronne wobec skóry. Dzięki zawartym w nim składnikom aktywnym, znacząco obniża poziom cytokin zapalnych, wpływa na poprawę funkcji bariery naskórkowej, stymulując produkcję białek strukturalnych skóry , które odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu odpowiedniego nawilżenia, elastyczności i ochrony skóry przed czynnikami zewnętrznymi.

Rafinowany olej kokosowy również może być wykorzystywany w kosmetyce, jednak jego działanie pielęgnacyjne jest zdecydowanie słabsze. Zaletą rafinowanego oleju jest natomiast jego neutralny zapach, większa trwałość i lepsza stabilność w recepturach kosmetycznych.

Jeśli zależy Ci na aktywnym działaniu regenerującym, ochronnym i przeciwzapalnym, wybierz olej kokosowy nierafinowany. To doskonały wybór do pielęgnacji skóry suchej, atopowej i wymagającej intensywnej troski. Olej rafinowany będzie dobrym wyborem, gdy szukasz neutralnego, trwałego nośnika w recepturach kosmetycznych – np. do balsamów, kremów czy produktów dla osób wrażliwych na zapachy [3].

Podsumowanie

Wybór między olejem kokosowym rafinowanym a nierafinowanym nie sprowadza się jedynie do smaku czy ceny – to decyzja, która powinna uwzględniać zarówno sposób użycia, jak i Twoje indywidualne potrzeby zdrowotne. Nierafinowany (virgin) olej kokosowy to produkt o wyższej wartości odżywczej i prozdrowotnej, z kolei rafinowany olej kokosowy, choć uboższy w składniki odżywcze, jest bardziej uniwersalny między innymi pod względem kulinarnym. Ostatecznie, najlepszym rozwiązaniem może być stosowanie obu wersji naprzemiennie – w zależności od tego, czego w danej chwili potrzebujesz.

[1] Physicochemical characteristics of commercial coconut oils produced in India. P.K. Prasanth Kumar, A.G. Gopala Krishna

[2] Effects of chemical refinement on the quality of coconut oil. Ruijie Liu, Xin Guo, Min Cheng, Liyou Zheng, Mengyue Gong, Ming Chang, Qingzhe Jin, Xingguo Wang

[3] In vitro anti-inflammatory and skin protective properties of Virgin coconut oil. Sandeep R Varma a, Thiyagarajan O Sivaprakasam, Ilavarasu Arumugam, N Dilip, M Raghuraman, KB Pavan, Mohammed Rafiq, Rangesh Paramesh