Ashwagandha a stawy

Stres a ashwagandha – rozwiązanie codziennych wyzwań?

Witania ospała (Withania somnifera L.) powszechnie znana jako ashwagandha lub żeń-szeń indyjski, to roślina adaptogenna, która jest szeroko stosowana od kilku tysięcy lat w tradycyjnej medycynie indyjskiej. Wszystkie części rośliny (liście, kwiaty, nasiona, korzeń) mają potencjał prozdrowotny, jednak korzeń ashwagandhy jest częścią, która jest najczęściej wykorzystywana w medycynie. 

Główne składniki biologicznie aktywne naturalnie występujące w korzeniu ashwagandhy obejmują alkaloidy, witanolidy, sitoindozydy i steroidy (1). Witanolidy mają najlepiej udokumentowaną aktywność farmakologiczną i odpowiadają za właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne oraz immunomodulacyjne ashwagandhy.

Literatura fachowa donosi, iż ashwagandha wykazuje działanie neutralizujące wobec reaktywnych form tlenu, które mogą uszkadzać składniki komórek: białka, lipidy oraz DNA, powodując mutacje i zwiększone ryzyko rozwoju chorób nowotworowych (2). Nagromadzenie reaktywnych form tlenu jest wskazywane jako jedna z przyczyn pojawienia się cukrzycy oraz chorób sercowo-naczyniowych, neurodegeneracyjnych, autoimmunologicznych i kostno-stawowych (w tym reumatoidalnego zapalenia stawów) (3).

Ashwagandha – właściwości prozdrowotne

• przeciwutleniające,
• przeciwzapalne,
• przeciwnowotworowe,
• przeciwcukrzycowe,
• przeciwdrobnoustrojowe,
• przeciwartretyczne,
• przeciwstresowe,
• adaptogenne,
• neuroprotekcyjne,
• kardioprotekcyjne,
• hepatoprotekcyjne,
• immunomodulacyjne.

Czy ashwagandha działa na stany zapalne?

Przeprowadzone badania przedkliniczne wykazały, że ashwagandha posiada zdolność do zmniejszania stanu zapalnego poprzez obniżanie stężenia markerów zapalnych, takich jak cytokiny (w tym IL-6 i TNF-a), tlenek azotu (NO) oraz reaktywne formy tlenu (4). Badania z udziałem ludziach pokazały, że suplementacja ashwagandhą powoduje zmniejszenie niektórych markerów stanu zapalnego (np. czynnika jądrowego kappa B – NF-κB), co sugeruje jej właściwości przeciwzapalne.

Ashwagandha zawiera witanolidy, które z jednej strony obniżają poziom kortyzolu mającego działanie przeciwzapalne, zaś z drugiej strony selektywnie blokują cyklooksygenazę-2 (COX-2) – enzym odpowiadający za powstawanie prostaglandyn, czyli substancji wywołujących stan zapalny (5). Ponadto alkaloidy i witanolidy z ashwagandhy hamują stan zapalny wywołany lipopolisacharydem (LPS) zwanym inaczej endotoksyną, który jest głównym składnikiem zewnętrznej warstwy błony komórkowej bakterii Gram-ujemnych.

Czy ashwagandha pomaga na stawy?

Pojedyncze badania pokazały, że ekstrakt z korzenia ashwagandhy może wykazywać działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i chondroprotekcyjne, czyli ochronne względem chrząstki stawowej (6).

W jednym z badań klinicznych z udziałem 60 osób z bólem i dyskomfortem stawu kolanowego wykazano, że trzymiesięczna suplementacja ekstraktem z korzenia ashwagandhy w dawce 125 lub 250 mg na dzień wiązała się ze znacznym obniżeniem średnich wartości w skali WOMAC – kwestionariuszu służącym do oceny bólu, sztywności i sprawności fizycznej u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów (7). Zaobserwowano również znaczące obniżenie wyników w skali VAS (pomiaru subiektywnego nasilenia bólu) dla bólu, sztywności i sprawności (ruchomości) stawu kolanowego oraz wskaźników obrzęku kolana, w porównaniu z wartościami wyjściowymi i placebo. Wyższa dzienna dawka ekstraktu z korzenia ashwagandhy (250 mg) okazała się skuteczna wcześniej (już po 4 tygodniach stosowania) i dała lepsze ogólne wyniki oceny lekarskiej oraz mniejsze zapotrzebowanie na leki przeciwbólowe w postaci paracetamolu, w porównaniu z niższą dawką ashwagandhy (125 mg) i placebo.

Korzystne efekty kilkutygodniowego stosowania ashwagandhy zaobserwowano również w badaniu pilotażowym (wstępnym) u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) (8). Po upływie 3 tygodni stosowania sproszkowanego korzenia ashwagandhy w dawce 5 g dwa razy dziennie badacze stwierdzili u uczestników eksperymentu znaczną poprawę w zakresie dolegliwości bólowych, obrzęku i ruchomości stawów, stężenia OB we krwi (markera stanu zapalnego) oraz ogólnej oceny lekarskiej, w porównaniu z wartościami wyjściowymi.

Jak ashwagandha wpływa na stawy?

Sugeruje się, że korzystny wpływ ashwagandhy na stawy wynika przede wszystkim z jej właściwości przeciwzapalnych i przeciwbólowych (9). Wykazano, że ekstrakt z ashwagandhy hamuje produkcję cytokin prozapalnych (np. TNF-α, IL-1β i IL-12) i dlatego może być pomocny w profilaktyce oraz leczeniu chorób zapalnych stawów (10).

Niektóre badania wskazują, że ekstrakt z ashwagandhy może spowalniać degradację kolagenu typu I w wołowym ścięgnie Achillesa poprzez hamowanie aktywności kolagenazy, czyli enzymu rozkładającego kolagen (11). Zaś w badaniach na szczurach z zapaleniem stawów wywołanym kolagenem stwierdzono, że sproszkowany korzeń ashwagandhy przyczynił się do istotnego zmniejszenia obrzęku, zaczerwienienia, deformacji i zesztywnienia stawów oraz poprawy funkcji motorycznych (12). Zaobserwowano również, że ekstrakt z ashwagandhy wykazuje działanie chondroprotekcyjne – ochronne względem ludzkiego chrząstki stawowej w chorobie zwyrodnieniowej stawów (13).

Ashwagandha na stawy – dawkowanie

Indyjscy naukowcy opublikowali w 2021 roku przegląd badań klinicznych, którego celem była ocena właściwości przeciwzapalnych i przeciwartretycznych ashwagandhy oraz skuteczności jej działania w leczeniu chorób zapalnych stawów (14). Naukowcy stwierdzili, że ashwagandha może być pomocna w leczeniu zapalenia stawów, gdy jest podawana przez okres od 8 do 12 tygodni. Dostępne dowody pokazują, że ashwagandha na stawy może być skuteczna w dobowej dawce wynoszącej 6 g w postaci sproszkowanego korzenia oraz 500-1000 mg w przypadku ekstraktu z korzenia ashwagandhy w formie tabletek lub kapsułek.

Ashwagandha a stawy – podsumowanie

Ashwagandha wykazuje właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwbólowe, dzięki czemu może korzystnie wpływać na stawy. Wyniki dotychczasowych badań dotyczących wykorzystania ashwagandhy w leczeniu dolegliwości bólowych stawów oraz reumatoidalnego zapalenia stawów są obiecujące (15). Naukowcy podkreślają, że już kilkutygodniowa suplementacja ekstraktem z korzenia ashwagandhy może zmniejszać ból i sztywność stawów oraz poprawiać zakres ruchomości stawów kolanowych u osób z dolegliwościami kostno-stawowymi.